Zoeken

Op deze pagina vindt u een overzicht van de voorwaarden voor de regeling TSB.

U kunt in aanmerking komen voor een tegemoetkoming als u aan de volgende voorwaarden voldoet:

• U heeft een beroepsziekte die in de TSB-regeling staat. De diagnose wordt, nadat u de aanvraag heeft ingediend, bevestigd door het deskundigenpanel van Lexces.
• Uw beroepsziekte is ontstaan door het werken met schadelijke stoffen in (het Europese gedeelte van) Nederland.
• Uw beroepsziekte is ontstaan bij een bedrijf dat onder de Nederlandse wet valt of viel.
• U heeft geen tegemoetkoming gekregen van de overheid voor een andere beroepsziekte via de TSB-regeling, de TAS-regeling, de TNS-regeling, of de CSE-regeling (schildersziekte).
• U heeft de aanvraag zelf ondertekend.

Vergoeding werkgever

Heeft u voor de beroepsziekte al een vergoeding gekregen van uw werkgever of opdrachtgever, maar is die lager dan het bedrag in de TSB-regeling? Dan kunt u een aanvraag doen. Het eerder ontvangen geldbedrag wordt dan van de tegemoetkoming afgetrokken.

Overlijden

Als u komt te overlijden voordat de aanvraag is opgestuurd, dan kunnen uw nabestaanden alsnog de aanvraag indienen. Dat moet binnen zes weken nadat het ISBG het aanmeldpakket heeft toegestuurd. De nabestaanden kunnen dan misschien nog een tegemoetkoming krijgen. Nabestaanden die recht hebben op de tegemoetkoming zijn in volgorde:

1. de langstlevende echtgenoot,
2. de minderjarige kinderen,
3. personen met wie de overledene in gezinsverband leefde,
4. andere erfgenamen, waarbij een verklaring van erfrecht getoond moet worden.

Meer informatie

De volledige tekst van de regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB) vindt u via de volgende link.

Kijk op de pagina van uw beroepsziekte voor specifieke voorwaarden en om een aanvraag te doen.

• Longkanker door asbest
• Allergisch beroepsastma
• CSE (schildersziekte)

Op de pagina Uw aanvraag in vijf stappen vindt u meer uitleg over de aanvraagprocedure.

Kijk op de pagina Over de regeling TSB voor algemene informatie over de regeling.

Kijk voor meer informatie ook onder de veelgestelde vragen. Staat u vraag daar niet bij? Dan kunt u ons bellen op: 088-3037340.

Jan Stroo uit Nisse (73 jaar, Zeeland) moet even diep nadenken over de vraag wanneer hij is gestopt met werken. ‘Twaalf jaar geleden’, souffleert zijn echtgenote. Het overkomt hem wel vaker, dat hij het even niet meer weet. ‘Dan heb ik alle boodschappen keurig op een lijstje geschreven. Eenmaal in de winkel ben ik vergeten dat ik het lijstje in mijn broekzak heb gestopt.’

Schildersziekte
Stroo heeft CSE, in de volksmond bekend als OPS, ook wel de schildersziekte. Stroo liep de ziekte op door de jarenlange blootstelling aan oplosmiddelen. Zijn loopbaan voerde hem langs verschillende schildersbedrijven en een scheepswerf. Daar werkte hij niet alleen met synthetische verf, maar ook met wasbenzine, thinner, primers, antifouling en loodmenie. ‘Bovendien was ik in de bedrijven vaak degene die het beste op kleur kon mengen. Ook de kleuren die heel moeilijk na te maken waren. Dat deed ik gewoon met het handje, zonder enige bescherming.’

In die tijd had niemand nog van CSE gehoord
De klachten beginnen rond 1985, als Stroo dan zo’n twintig jaar schilder is. Zijn vrouw merkt op dat hij vergeetachtig wordt. Hij verliest zijn reuk en smaak. Soms kan hij ook wat ‘kort op de kar’ zijn. ‘De deur bij de dokter loop ik niet plat, maar op aandringen van mijn vrouw ben ik toch gegaan. De arts stuurde me naar huis met een paracetamolletje. Niet zo gek, want in die tijd had niemand nog van CSE gehoord.’

Vuistdikke map met documenten
Hoe hij nu zeker weet dat het om de schildersziekte gaat, heeft hij voor een belangrijk deel te danken aan zijn broer Han, die een verleden heeft als rechercheur. Toen in de media berichten verschenen over de regeling voor werknemers met CSE, bereidde hij de aanvraag bij het OPS-loket voor. De vuistdikke map met documenten over het arbeidsverleden van zijn broer en diens bezoeken aan de huisarts, was meer dan genoeg om de oplosmiddelen als de schuldige aan te wijzen.

Stroo krijgt na zijn pensioen nog een flinke klap te verwerken. In de zomer van 2017 krijgt hij een hartstilstand. Hij ligt een aantal dagen in coma, met hersenletsel tot gevolg. ‘Gelukkig gaat het nu heel goed met me. Mijn geheugen is nog altijd een zeef, maar ik heb mijn reuk en smaak in elk geval weer terug.’

Bovendien wil Stroo van stilzitten niets weten. Zijn vrouw moet hem regelmatig afremmen als hij weer eens als een jonge hond tekeer gaat in de tuin. Vijf minuten aan de koffie en hij wil alweer naar buiten. ‘Ik ben altijd iemand geweest die gewoon doorging met zijn werk. Ik probeerde alles zo goed mogelijk te doen en op tijd klaar te zijn. Het tempo van vroeger? Tja, dat zit er bij mij nog altijd in.’

Als u zich aanmeldt voor de Regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB), volgen er vijf stappen. We hebben informatie nodig om te beoordelen of u voldoet aan de voorwaarden van de regeling TSB.

Als uw aanvraag binnen is:

STAP 1. Wij nemen telefonisch contact met u op

Nadat u zich bij ons heeft aangemeld, nemen wij telefonisch contact met u op. We bespreken de aanmelding en de procedure met u. Als u aan de eerste belangrijke voorwaarden van de TSB-regeling voldoet, ontvangt u per post van ons de aanvraagset. Deze bestaat uit een folder, retourenvelop en vier formulieren.

STAP 2. We onderzoeken uw arbeidsverleden en vragen medische informatie op

Wij bellen u op om een afspraak te maken voor een gesprek bij u thuis. Dit gesprek duurt ongeveer 1,5 uur. In het gesprek bespreken we de werksituaties waarbij u misschien in aanraking bent gekomen met gevaarlijke stoffen.

Voorbereiden huisbezoek

Bereid u goed voor op dit gesprek. Schrijf alvast de volgende zaken op:

• bij welke werkgever u in aanraking bent gekomen met gevaarlijke stoffen;
• hoe u in aanraking kwam met de stof(fen);
• van wanneer tot wanneer u bij de werkgever werkte (jaartallen).

Het is belangrijk om ook alvast zoveel mogelijk bewijs klaar te leggen. Onze medewerker kan hier tijdens het huisbezoek foto’s van maken. Denk aan oude papieren van uw werk, zoals uw arbeidscontract, overeenkomst tot opdracht, getuigschrift, loonstrookjes of een CV uit die tijd. En misschien heeft u zelfs nog wel foto’s, een personeelskrantje of een andere herinnering, zoals een speldje of een horloge.

Tijdens het huisbezoek

Een medewerker van ISBG komt bij u langs. We bespreken met u de baan of banen die u heeft gehad. Bij elke baan vragen we of u zelf met een gevaarlijke stof heeft gewerkt. Het kan ook zijn dat u met stoffen in contact kwam, doordat collega’s hiermee werkten. Ook zal de medewerker u vragen hoe vaak u in contact kwam met de stof en in welke hoeveelheden.

Na het huisbezoek

De ISBG-medewerker verzamelt alle informatie en maakt hier een verslag van. Dit verslag heet het ‘Rapport blootstelling door arbeid’. U ontvangt dit rapport ook.

Opvragen medische informatie

Om uw aanvraag te beoordelen, hebben we ook medische informatie nodig. Het ISBG vraagt de diagnose en andere noodzakelijke medische informatie over u op. Dit doen we bij de arts(en) voor wie u een medische machtiging heeft gegeven.

STAP 3. Een deskundigenpanel beoordeelt de medische informatie

Deskundigen beoordelen de medische informatie en het ‘Rapport blootstelling van arbeid’. Dit deskundigenpanel bestaat uit artsen en specialisten op het gebied van gezond en veilig werken van Bureau Lexces*. Het deskundigenpanel beoordeelt of uw ziekte is veroorzaakt door werk, volgens de voorwaarden van de TSB-regeling.

*Lexces is het landelijk expertisecentrum voor ziekten die veroorzaakt worden door stoffen op het werk. Lexces heeft kennis over gevaarlijke stoffen en over gezondheidsrisico’s voor mensen die ermee werken. Meer informatie vindt u op de website van Lexces.

STAP 4. Wij geven een advies over uw aanvraag

Wij adviseren de Sociale Verzekeringsbank (SVB) over uw aanvraag. Dit doen wij op basis van alle informatie die u ons heeft gegeven en het oordeel van het deskundigenpanel.

STAP 5. De SVB neemt een beslissing

De SVB neemt op basis van ons advies en alle informatie een beslissing. U krijgt daarover een brief van de SVB.

Hoe lang duurt dit proces?

Normaal gesproken beslist de SVB binnen 16 weken. De 16 weken gaan in op het moment dat het ISBG een ondertekende aanvraag van u heeft ontvangen. Dit is de wettelijke beslistermijn. Lukt het niet om binnen 16 weken te beslissen, dan kan de SVB deze termijn verlengen met nog een keer 16 weken. Lukt het dan nog niet om te beslissen, dan vraagt de SVB u akkoord te gaan met een nieuwe datum waarbinnen beslist gaat worden.

Tegemoetkoming en nabestaanden

De tegemoetkoming is beschikbaar voor slachtoffers die nog leven. Komt u te overlijden nadat u zich heeft aangemeld? Dan hebben uw nabestaanden misschien nog recht op de tegemoetkoming. Uw nabestaanden moeten het SVB-aanvraagformulier dan binnen zes weken terugsturen, nadat wij deze hebben toegestuurd.

Contact

Heeft u nog vragen? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Staat uw vraag er niet bij? Of heeft u hulp nodig bij het invullen van de formulieren? Of wilt u misschien toch niet doorgaan met uw aanvraag? Neem dan contact op met ons.u hulp nodig bij het invullen van de formulieren? Of wilt u misschien toch niet doorgaan met uw aanvraag? Neem dan contact op met de behandelaar van uw aanvraag.

Mensen die ziek zijn geworden door werken met schadelijke stoffen kunnen een tegemoetkoming in de vorm van een geldbedrag aanvragen. Dit staat in de regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB). De TSB-regeling is op dit moment beschikbaar voor (oud)werknemers of zelfstandigen met longkanker door asbest, allergisch beroepsastma en CSE (schildersziekte).

Erkenning beroepsziekte

De TSB-regeling geeft erkenning aan het verlies van gezonde levensjaren. Mensen die aan de voorwaarden voldoen (zie Voorwaarden regeling TSB), krijgen één keer een tegemoetkoming van de overheid. In 2025 is dit een bedrag van €25.679,-. Dit wordt uitgekeerd door de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Als de aanvrager ook een schadevergoeding of een betaling heeft ontvangen van de werkgever of opdrachtgever, trekt de SVB het ontvangen geldbedrag van de tegemoetkoming af.

Andere beroepsziekten

Op dit moment kunnen mensen die ziek zijn geworden door het werken met schadelijke stoffen een aanvraag doen als zij één van de volgende ziektes hebben:

• Longkanker door asbest
• Allergisch beroepsastma
• CSE (schildersziekte)

In de komende jaren worden er meer ziektes toegevoegd die zijn ontstaan door het werken met schadelijke stoffen. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bepaalt wanneer dat gebeurt en welke beroepsziekten dat zijn. Als er een ziekte bij komt, leest u dit op deze website en in de nieuwsbrief. U kunt zich onderaan deze pagina aanmelden voor onze nieuwsbrief.

Waarom bestaat de TSB-regeling?

Elk jaar overlijden ruim vierduizend mensen door ongezond en onveilig werk. Vaak komt dit door werken met schadelijke stoffen. Mensen die ziek zijn geworden door deze stoffen hebben (vaak blijvende) gezondheidsschade. Het is moeilijk om een werkgever of opdrachtgever aansprakelijk te stellen voor deze schade. Zo’n proces is ingewikkeld en duurt vaak lang: gemiddeld ruim vier jaar en soms zelfs tien jaar of meer. Het kost de (ex-)werknemer bovendien veel geld, onder andere aan proceskosten. Deze kosten worden niet altijd helemaal vergoed, ook niet als de werkgever of opdrachtgever aansprakelijk wordt gesteld. 

Via de TSB-regeling kunnen mensen die ziek zijn geworden door het werken met gevaarlijke stoffen sneller erkenning krijgen. De aanvragers krijgen binnen 16 weken na de aanvraag te horen of ze een tegemoetkoming krijgen of niet (deze periode kan met 16 weken verlengd worden als er bijvoorbeeld nog documenten missen). Iemand die een tegemoetkoming via de regeling TSB aanvraagt, kan ook een rechtszaak starten tegen de (oud-) werkgever of opdrachtgever. Als de aanvrager een schadevergoeding krijgt van de (oud-)werkgever of opdrachtgever, moet een deel of de hele tegemoetkoming TSB worden terugbetaald.

Wie zijn er betrokken bij de regeling TSB?

ISBG

De aanvraag komt binnen bij het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG). Het ISBG heeft contact met de aanvrager. Het ISBG werkt samen met onderstaande organisaties.

Lexces

Lexces is het landelijk expertisecentrum stoffengerelateerde beroepsziekten. Een deskundigenpanel van Lexces beoordeelt of er sprake is van een beroepsziekte volgens de regeling. De Adviescommissie Lijst Beroepsziekten van Lexces adviseert het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over de lijst van erkende beroepsziekten. Deze commissie stelt ook het protocol op voor het bevestigen van de diagnose van de beroepsziekte.

Sociale Verzekeringsbank (SVB)

De Sociale Verzekeringsbank (SVB) neemt het definitieve besluit of iemand een tegemoetkoming krijgt of niet. Dit gebeurt nadat het ISBG hierover een advies heeft gegeven. Bij een positief advies betaalt de SVB het geldbedrag uit.

Instituut Asbestslachtoffers (IAS)

Asbestslachtoffers met de ziekte maligne mesothelioom en asbestose kunnen zich aanmelden bij het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). Vanwege de vele raakvlakken tussen het IAS en het ISBG is er structureel overleg en vindt er personele uitwisseling plaats.

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

De regeling TSB is een initiatief van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het Ministerie bepaalt op basis van het advies van de Adviescommissie van Lexces welke ziekten worden toegevoegd aan de lijst met erkende beroepsziekten.

Bent u professional op het gebied van CSE? Dan komen uw patiënten mogelijk in aanmerking voor de Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB).

Deze regeling is er voor mensen die ziek zijn geworden als gevolg van blootstelling aan neurotoxische stoffen (oplosmiddelen) op het werk. Patiënten die een diagnose hebben en aan de voorwaarden voldoen, kunnen een eenmalige financiële tegemoetkoming van de overheid krijgen. De TSB-regeling geeft daarmee erkenning aan het verlies van gezonde levensjaren.

Uw rol is cruciaal!

Als zorgprofessional heeft u een belangrijke rol bij het diagnosticeren en behandelen van mensen met CSE. Daarnaast kunt u patiënten met CSE attenderen op de regeling TSB. Mogelijk komen zij in aanmerking voor de tegemoetkoming. We lichten hieronder de regeling en de belangrijkste criteria toe.

Hoe werkt de TSB-regeling?

Slachtoffers van CSE kunnen zich aanmelden via het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG). Het ISBG heeft contact met de aanvrager en werkt samen met Lexces (een panel van medisch deskundigen). Lexces beoordeelt of het aannemelijk is dat de aanvrager ziek is geworden door het werken met neurotoxische stoffen. U kunt bij Lexces terecht voor onder meer vragen over vroegsignalering en diagnostiek. Bij een positief advies wordt de tegemoetkoming wordt uitgekeerd door de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Deze dienstverlening is kosteloos. U leest hier meer over de TSB-regeling.

Diagnose CSE volgens regeling TSB

De diagnose CSE kan niet met één specifieke methode worden vastgesteld. Bovendien is het vaak lastig om de relatie in tijd nog aannemelijk te maken als de blootstelling lang geleden is gestopt. Om tot de diagnose te komen moeten andere mogelijke oorzaken van de gezondheidsklachten worden uitgesloten. De diagnostiek is in Nederland met name uitgevoerd door een gespecialiseerd team van deskundigen (Solvent Team) en verloopt volgens een gestandaardiseerd internationaal consensusprotocol, dat is toegepast in de CSE-regeling. De TSB-regeling volgt dezelfde methodiek.

In het kader van de TSB is er sprake van CSE als de diagnose CSE vanaf type 2B op basis van de Raleigh-classificatie is vastgesteld en aannemelijk is gemaakt dat de aandoening is veroorzaakt door blootstelling aan vluchtige organische stoffen bij het verrichten van de arbeid als werkende. Lexces heeft hiervoor een protocol opgesteld.

De diagnostiek van CSE bestaat uit vijf stappen:

1. Passende gezondheidsklachten;
2. Relevante blootstelling aan vluchtige organische stoffen;
3. Relatie in de tijd tussen het ontwikkelen van gezondheidsklachten en de blootstelling aan vluchtige organische stoffen;
4. Uitsluiten van andere oorzaken van de gezondheidsklachten;
5. Passende afwijkingen bij neuropsychologisch onderzoek (NPO).

De onderstaande medische informatie wordt – met toestemming van de patiënt – opgevraagd bij de medisch specialist en, indien van toepassing, bij het OPS-loket:

1. de relevante klinische informatie over het ziekteproces (inclusief klinisch beloop), waaronder de specialistenbrieven; 
2. het originele verslag van het neuropsychologisch onderzoek (NPO) inclusief de ruwe en de t-scores.

Op basis van de aangeleverde medische informatie oordeelt het deskundigenpanel van Lexces, bestaande uit onder andere een neuropsycholoog, of de diagnose CSE kan worden bevestigd.

Arbeidsverleden

Het ISBG vraagt het arbeidsverleden van de patiënt uit. In de uitvraag wordt specifieke informatie opgevraagd over functies en taken die de aanvrager gedurende het werkzame leven heeft uitgevoerd, de jaren dat deze functies zijn uitgevoerd en de tijdsduur per week, de werkplekomstandigheden en of het arbeid in Nederland betrof. Ook wordt gevraagd naar de aanwezigheid van aanvullende informatie, zoals een risico-inventarisatie en -evaluatie of meetrapporten, die voor de beoordeling gebruikt kunnen worden.

Causaliteit werkgerelateerde CSE

De uiteindelijke beoordeling vindt plaats op basis van een combinatie van de medisch diagnostische criteria én de uitvraag arbeidsverleden en blootstellingsgeschiedenis.

Beroepen met verhoogde kans op CSE

Blootstelling aan vluchtige organische stoffen kan zich voordoen in verschillende branches. Bekende sectoren waar (in het verleden) medewerkers met CSE zijn gediagnostiseerd zijn schilders, spuiters, drukkers, woning- of projectstoffeerders, productiemedewerkers van verf- en inktfabrieken, productiemedewerkers / chauffeurs van chemische bedrijven en parketvloerleggers.

Bent u professional op het gebied van allergisch (beroeps)astma? Dan kan het zijn dat u patiënten heeft die in aanmerking komen voor de Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB).

Deze regeling is er voor mensen die ziek zijn geworden als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk. Patiënten die een diagnose hebben en aan de voorwaarden voldoen, kunnen een eenmalige financiële tegemoetkoming van de overheid krijgen. De TSB-regeling geeft daarmee erkenning aan het verlies van gezonde levensjaren.

Uw rol is cruciaal!

Als zorgprofessional heeft u een belangrijke rol bij het diagnosticeren en behandelen van mensen die in hun werk zijn blootgesteld aan allergene stoffen en daardoor astma hebben ontwikkeld. Daarnaast kunt u uw patiënten met allergisch beroepsastma attenderen op de regeling TSB. Mogelijk komen zij in aanmerking voor de tegemoetkoming. We lichten hieronder de regeling en de belangrijkste criteria toe.

Hoe werkt de TSB-regeling?

Slachtoffers van allergisch beroepsastma kunnen zich aanmelden via het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG). Het ISBG heeft contact met de aanvrager en werkt samen met Lexces (een panel van medisch deskundigen). Lexces beoordeelt of het aannemelijk is dat de aanvrager ziek is geworden door het werken met allergene stoffen. U kunt bij Lexces terecht voor onder meer vragen over vroegsignalering en diagnostiek. Bij een positief advies wordt de tegemoetkoming uitgekeerd door de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Deze dienstverlening is kosteloos. U leest hier meer over de TSB-regeling.

Diagnose allergisch beroepsastma

Om in aanmerking te komen voor de tegemoetkoming is het nodig om de diagnose allergisch beroepsastma te kunnen stellen. Hiervoor heeft Lexces een protocol opgesteld. De onderstaande medische informatie wordt – met toestemming van de patiënt – opgevraagd bij de huisarts, longarts, bedrijfsarts en eventuele andere artsen:

1. Diagnostiek gericht op het vaststellen van astma op basis van longfunctieonderzoek zoals spirometrie en een aspecifieke bronchiale provocatietest met histamine of methacholine;
2. Diagnostiek gericht op het vaststellen van werkgerelateerd astma, waaronder sequentieel longfunctieonderzoek met behulp van een piekstroommeter of minispirometer, eventueel aangevuld met aspecifieke bronchiale provocatietesten met histamine of methacholine en bepaling van het aantal eosinofielen in het bloed, en;
   Diagnostiek gericht op het vaststellen van allergisch beroepsastma, waaronder (specifieke) sensibilisatietesten of huidpriktesten.

Om een eventuele relatie met werk te achterhalen, kunt u uw patiënt enkele vragen stellen:

1. Wat voor werk doet u?
2. Komt u in contact met stoffen, gassen of dampen tijdens uw werk?
3. Denkt u dat deze stoffen, gassen of dampen samenhangen met uw klachten?
4. Nemen uw klachten af als u langer thuis bent, bijvoorbeeld in het weekend of vakanties?

Zie voor meer details ook het Zorgpad werkgerelateerde longziekten van de Long Alliantie Nederland.

Arbeidsverleden

Het ISBG vraagt het arbeidsverleden van de patiënt uit. In de uitvraag wordt specifieke informatie opgevraagd over functies en taken die de aanvrager gedurende het werkzame leven heeft uitgevoerd, de jaren dat deze functies zijn uitgevoerd en de tijdsduur per week, de werkplekomstandigheden en of het arbeid in Nederland betrof. Ook wordt gevraagd naar de aanwezigheid van aanvullende informatie die voor de beoordeling gebruikt kan worden, zoals een risico-inventarisatie en -evaluatie of meetrapporten.

Causaliteit allergisch beroepsastma

Het deskundigenpanel beoordeelt of er sprake is van allergisch beroepsastma volgens de voorwaarden van de TSB-regeling. Dit gebeurt op basis van een combinatie van de medisch diagnostische criteria én de uitvraag arbeidsverleden en blootstellingsgeschiedenis.

Gespecialiseerde kenniscentra

Er zijn momenteel vier kenniscentra in Nederland waar u terecht kunt met vragen. Zij kunnen ook de benodigde onderzoeken uitvoeren voor het diagnosticeren van allergisch beroepsastma:

• Polikliniek Mens en Arbeid (PMA, verbonden aan Amsterdam UMC)
• Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen (NKAL, verbonden aan Utrecht UMC)
• Kenniscentrum Werk en Longen – 010 (expertisecentrum Astma, COPD & Allergie Franciscus Gasthuis & Vlietland Rotterdam en expertisecentrum Interstitiële Longziekten van het Erasmus MC).
• Kenniscentrum werkgerelateerde longaandoeningen (Martini ziekenhuis Groningen)

Op de websites van de Long Alliantie Nederland, Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) en TBV-online vindt u veel informatie.

Bent u professional op het gebied van longkanker door asbest? Dan komen uw patiënten die gewerkt hebben met asbest mogelijk in aanmerking voor de Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB).

Er bestaan al langer regelingen voor asbestose en mesothelioom (kijk voor meer informatie op de IAS-website) en er is nu ook een regeling voor longanker door asbest. Deze regeling is er voor mensen die ziek zijn geworden als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk. Patiënten die een diagnose hebben en aan de voorwaarden voldoen, kunnen een eenmalige financiële tegemoetkoming van de overheid krijgen. De TSB-regeling geeft daarmee erkenning aan het verlies van gezonde levensjaren.  

Uw rol is cruciaal!

Als zorgprofessional heeft u een belangrijke rol bij het diagnosticeren en behandelen van mensen die in hun werk zijn blootgesteld aan gevaarlijke stoffen en daardoor ziek zijn geworden. Daarnaast kunt u slachtoffers met longkanker door asbest attenderen op de TSB-regeling. Wellicht komen zij in aanmerking voor de tegemoetkoming. We lichten hieronder de regeling en de belangrijkste criteria toe.

Hoe werkt de TSB-regeling?

Slachtoffers van longkanker door asbest kunnen zich aanmelden voor een tegemoetkoming via het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG). Het ISBG heeft contact met de aanvrager en werkt samen met Lexces (een panel van medisch deskundigen). Lexces beoordeelt of het aannemelijk is dat de aanvrager ziek is geworden door het werken met de gevaarlijke stof. U kunt bij Lexces terecht voor onder meer vragen over vroegsignalering en diagnostiek. Bij een positief advies wordt de tegemoetkoming uitgekeerd door de Sociale Verzekeringsbank (SVB) aan de aanvrager. Deze dienstverlening is kosteloos. U leest hier meer over de TSB-regeling.

Diagnose longkanker door asbest TSB-regeling

Voor het vaststellen van de diagnose van longkanker door asbest in de TSB-regeling heeft Lexces een protocol opgesteld.

Om te kunnen beoordelen of er sprake is van longkanker door asbest moet eerst de medische diagnose primair longkanker worden gesteld. Hiervoor worden diagnostische criteria gebruikt zoals beschreven in geldende nationale richtlijnen.

De onderstaande onderzoeken worden – met toestemming van de patiënt – opgevraagd bij de medisch specialist:

1. Beeldvormend onderzoek, waaronder in ieder geval een CT-scan van de thorax en bovenbuik, voor het vaststellen van de locatie en grootte van de tumor, de uitbreiding van de tumor, zoals ingroei in omliggende weefsels, van vergrote lymfeklieren en van uitzaaiingen buiten de thorax.
2. Om te bevestigen dat het een primair longcarcinoom is (en geen uitzaaiing van een ander carcinoom) is pathologisch onderzoek van cellen of weefsel nodig.

Op basis van de hierboven aangeleverde medische informatie oordeelt het deskundigenpanel van Lexces, bestaande uit onder andere een longarts, of de diagnose primair longkanker kan worden bevestigd. In uitzonderingssituaties waarin het niet mogelijk is om cellen of weefsel te verkrijgen voor het vaststellen van het type longkanker, bijvoorbeeld bij kwetsbare ouderen, wordt de diagnose longkanker uitsluitend gebaseerd op beeldvormend onderzoek.

Arbeidsverleden

Het ISBG vraagt het arbeidsverleden van de patiënt uit om de cumulatieve blootstelling aan asbest over het werkzame leven te kunnen berekenen. In de uitvraag wordt specifieke informatie opgevraagd over functies en taken die de aanvrager gedurende het werkzame leven heeft uitgevoerd, de jaren dat deze functies zijn uitgevoerd en de tijdsduur per week, de werkplekomstandigheden en of het arbeid in Nederland betrof. Ook wordt gevraagd naar de aanwezigheid van aanvullende informatie, zoals een risico-inventarisatie en -evaluatie of meetrapporten, die voor de beoordeling gebruikt kan worden.

Causaliteit longkanker door asbest

De uiteindelijke beoordeling of er sprake is van longkanker door asbest vindt plaats op basis van een combinatie van de medisch diagnostische criteria én het berekende cumulatieve aantal vezeljaren. Het is vanuit de medische diagnostiek niet mogelijk om op basis van klinische, radiologische of histologische kenmerken vast te stellen of longkanker specifiek is veroorzaakt door blootstelling aan asbest. Zowel de lokalisatie van de maligniteit in de longen als het type maligniteit zijn hierin niet onderscheidend. Daarom wordt voor de diagnose alleen uitgegaan van een bevestigd primair longcarcinoom.

Mogelijke andere oorzaken

De mogelijke bijdrage van andere stoffen die longkanker kunnen veroorzaken, zoals roken of blootstelling aan andere kankerverwekkende stoffen, wordt hierbij niet meegewogen. Naarmate de aanvrager in het verleden langduriger en intensiever met asbest heeft gewerkt, is de waarschijnlijkheid groter dat hij of zij longkanker door asbest heeft. Soms kan er sprake zijn van een bepaalde latentietijd voordat kanker optreedt. Deze latentietijd is op populatieniveau beschreven, maar is op individueel niveau niet vast te stellen. In het kader van de TSB wordt de latentietijd daarom niet meegewogen.

Brugdiagnoses

De aanwezigheid van zogenaamde ‘brugdiagnoses’ zoals asbestose en/of de aanwezigheid van pleurale plaques of pleurale verdikkingen zijn een indicatie dat blootstelling aan asbestvezels heeft plaatsgevonden. Ditzelfde geldt voor de aanwezigheid van asbestvezels in een broncho-alveolaire lavage of een longbiopt in longweefsel. In het kader van de vaststelling van longkanker door asbest binnen de TSB zijn deze brugdiagnoses echter niet doorslaggevend voor de diagnostiek of blootstellingsbepaling.

CSE is een ziekte die door langdurige blootstelling aan organische oplosmiddelen wordt veroorzaakt. Dit wordt ook wel OPS of schildersziekte genoemd. Maar ook andere werknemers staan bloot aan oplosmiddelen, zoals autospuiters, drukkers, schoonmakers en woningstoffeerders. Oplosmiddelen zitten onder meer in verf, lijm, inkt en schoonmaakmiddelen. Bij langdurig gebruik tasten ze het zenuwstelsel aan, waardoor er hersenschade optreedt. CSE is de afkorting van chronic solvent-induced encephalopathy (CSE). 
Patiënten met CSE hebben meestal een combinatie van cognitieve en lichamelijke klachten en stemmingsklachten ( Van Valen, 2015). De meest voorkomende klachten zijn:

• concentratieproblemen, vergeetachtigheid
• geestelijke en/of lichamelijke ouderdomsverschijnselen op jonge leeftijd
• ernstige vermoeidheid, zware hoofdpijnen, depressies
• een karakterverandering met prikkelbaar en agressief gedrag
• duizelingen, slaapstoornissen
• pijnen in maag, borst en ledematen, gewrichtsklachten

Hoe vaak komt het voor?
In Nederland is bij meer dan vijfhonderd patiënten de diagnose CSE gesteld. Het aantal diagnosen is in  de periode 1997-2014 geleidelijk gedaald tot minder dan tien per jaar. Deze trend doet zich eveneens voor in de ons omringende Europese landen, waar CSE als een officiële beroepsziekte wordt erkend.

Checklist invloed werkplek op uw zenuwstelsel

Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen die gepaard gaat met een toegenomen gevoeligheid van de luchtwegen voor prikkels. Deze prikkels leiden tot vernauwing van de luchtwegen en klachten als piepen, benauwdheid, druk op de borst en hoesten. Astma kan ontstaan door blootstelling aan stoffen tijdens het werk. Beroepen waar veel astma voorkomt zijn bakkers, schilders en zorgpersoneel.

Wilt u weten welke risico’s er zijn op uw werkplek? Doe hier de check.

Meer informatie vindt u op de website van Long Alliantie Nederland.

Longkanker is de meest voorkomende vorm van kanker wereldwijd bij mannen. Jaarlijks overlijden er in Nederland ongeveer 10.000 mensen aan longkanker. Longkanker komt meestal door roken. Daarnaast wordt 15% van alle gevallen van longkanker bij mannen en 5% van de gevallen bij vrouwen veroorzaakt door contact met gevaarlijke stoffen op het werk. Werkzaamheden met asbest vormen daarbij een belangrijke categorie. Voor asbest geldt hoe hoger de blootstelling, hoe groter het risico op asbestgerelateerde longkanker.

Longkanker door asbest mag niet verward worden met mesothelioom, ook wel ‘asbestkanker’ genoemd. Bij mesothelioom gaat het om kanker van het longvlies. Patiënten met mesothelioom kunnen zich aanmelden voor een andere regeling, deze wordt uitgevoerd door het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). Wanneer u mesothelioom heeft kunt u zich via deze link aanmelden.