Op 18 maart 2025 is Rob van der Heijden overleden. Rob was voorzitter van het bestuur van het Instituut Asbestslachtoffers van 2007 tot en met 2023 en voorzitter van het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke Ziekten, vanaf de oprichting in 2022. IAS en ISBG herinneren Rob als een zeer betrokken en aimabele voorzitter, die 16 jaar! lang van grote betekenis is geweest voor de organisatie(s) en zich met hart en ziel heeft ingezet voor de slachtoffers. Lees hier het interview met Rob dat is afgenomen in het kader van zijn afscheid als bestuursvoorzitter van IAS en ISBG in december 2023. ISBG, 20 maart 2025
TNO heeft in opdracht van KWF Kankerbestrijding onderzoek gedaan naar kanker door blootstelling aan gevaarlijke stoffen en UV-straling (zonlicht). De onderzoekers maakten een schatting van het aantal gevallen van kanker als gevolg van blootstelling op het werk. Voor wat betreft de diagnoses in 2021 blijken UV-straling en asbest de belangrijkste veroorzakers van beroepsmatige kanker. Voor een aantal soorten van kanker (waaronder longkanker door asbest) kunnen patiënten via de TSB-regeling een tegemoetkoming vanuit de Rijksoverheid aanvragen.
In 2021 werden 126.717 nieuwe kankerdiagnoses geregistreerd onder Nederlanders van 25 jaar en ouder. Daarvan zijn naar schatting 3.932 kankerdiagnoses (3,1%) veroorzaakt door blootstellingen op het werk. De relatie tussen kanker en werk blijkt veel vaker voor te komen bij mannen (5,4%) dan bij vrouwen (0,5%). Dit komt waarschijnlijk doordat mannen vaker werkzaam zijn in beroepen met blootstelling.
In het onderzoek zijn vier kankerverwekkende beroepsmatige blootstellingen meegenomen: asbest, kristallijn silica, dieselmotoremissies en UV-straling van zonlicht. Daarnaast zijn twee beroepen met hoge blootstellingsrisico’s onderzocht: schilder en lasser. Deze beroepen zijn specifiek meegenomen omdat schilders en lassers aan verschillende kankerverwekkende blootstellingen kunnen zijn blootgesteld, die niet tot één specifieke stof te herleiden zijn.
Overzicht van combinaties van beroepsmatige blootstellingen en kankersoorten die meegenomen zijn in het onderzoek. (Bron: TNO)
*Hieronder vallen mesothelioom van de pleura (longvlies), peritoneum (buikvlies), pericard (hartzakje), tunica vaginalis (buikvlies van de teelbal). **Hieronder vallen het basaalcelcarcinoom en het plaveiselcelcarcinoom.
Resultaten
Blootstelling aan UV-straling van zonlicht veroorzaakte de meeste kankergevallen.
Daarna is asbest een grote veroorzaker van kanker, met 1.406 diagnoses (1,1%) in 2021. Daarvan zijn er 925 gevallen van longkanker, 463 van mesothelioom, 10 van eierstokkanker en 9 van strottenhoofdkanker.
Blootstelling bij schilders veroorzaakte 156 longkankerdiagnoses en 83 blaaskankerdiagnoses (0,2% van het totale aantal invasieve kankers).
Bij lassers waren er 201 longkankerdiagnoses en 11 diagnoses van melanoom van het oog (0,2% van het totale aantal invasieve kankers).
Kristallijn silica veroorzaakte 233 longkankerdiagnoses (0,2% van het totale aantal invasieve kankers).
Dieselmotoremissies veroorzaakte 187 longkankerdiagnoses (0,2% van het totale aantal invasieve kankers).
“We wisten al dat jaarlijks ruim 3000 mensen overlijden na het werken met gevaarlijke stoffen. Dit onderzoekt toont nogmaals aan dat we oog moeten hebben voor deze patiënten. Met de TSB-regeling geven we de patiënten die ziek zijn geworden door werken met gevaarlijke stoffen, erkenning en ook een geldbedrag van ruim 25.000 euro.”
Tegemoetkoming beroepsziekten
Mensen met longkanker door asbest of mesothelioom kunnen mogelijk een aanvraag doen voor een tegemoetkoming van de overheid.
De politie houdt zich al meer dan tien jaar niet aan de wettelijke regels die verplichten om agenten te beschermen, blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur. Agenten kunnen onder meer in aanraking komen met vormen van geweld, harde knallen of gevaarlijke stoffen. De politie heeft verzuimd om deze risico’s vooraf goed in kaart te brengen en een plan op te stellen om ongelukken, schade en ziekten waar mogelijk te voorkomen. Nieuwsuur, 17 maart 2025
“We weten nog niet genoeg over de risico’s van verschillende pesticiden samen”. Dat melden onderzoeker Daniel Figueiredo en bloembollenkweker Matthé van Lierop. In een interview vertellen zij hoe wetenschappers en telers samenwerken om gewassen te beschermen zonder gezondheidsrisico’s voor omwonenden. Universiteit Utrecht, 14 maart 2025
Ziek door werken met gevaarlijke stoffen? Het komt vaker voor dan u denkt. Denk aan longkanker door asbest, de ‘schildersziekte’ (CSE) of allergisch beroepsastma. De latentietijd is vaak lang en bovendien leggen patiënten zelf niet snel de relatie met werk. Patiënten die ziek zijn geworden door het werken met gevaarlijke stoffen kunnen via de TSB-regeling de erkenning krijgen die ze verdienen én een flink geldbedrag. Als zorgprofessional kunt u aan de hand van het Very Brief Work Advice uw patiënten helpen door te vragen naar een mogelijke relatie tussen gezondheidsklachten en werk. Is dat zo? Dan kunt u ze verwijzen naar www.tsb-regeling.nl.
Very Brief Work Advice
Aan de hand van een paar vragen ontdekt u snel of er mogelijk een relatie is tussen de klachten en het werk. Stel daarvoor de volgende vragen:
Wat voor werk doet u?
Heeft u gewerkt of werkt u met gevaarlijke stoffen, gassen of dampen?
Denkt u dat uw klachten te maken hebben met het werken met deze stoffen, gassen of dampen?
Indien relevant (bijvoorbeeld bij astma): Nemen de klachten af als u niet werkt, bijvoorbeeld in het weekend of tijdens vakanties?
Is er JA geantwoord op één van de vragen? Overleg dan met de patiënt of aanvullend onderzoek gewenst is. Daarvoor kunt u doorverwijzen naar specialistische klinieken, zoals Polikliniek Mens en Arbeid (PMA), Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen (NKAL), Werk en Longen-010, of Werk en Longen Noord Nederland.
TSB: Erkenning en financiële tegemoetkoming
Als er sprake is van een relatie tussen blootstelling aan stoffen op het werk en de klachten, komt de patiënt mogelijk in aanmerking voor de TSB-regeling. De Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB) is een erkenning van de overheid voor het verlies van gezonde levensjaren. Een patiënt die voldoet aan de voorwaarden, krijgt ook een geldbedrag van ruim €25.000. Meer informatie over de regeling en de voorwaarden vindt u op: www.tsb-regeling.nl. Hier kunnen patiënten ook een tegemoetkoming aanvragen.
Drie erkende beroepsziekten
Op dit moment geldt de TSB-regeling voor drie aandoeningen: longkanker door asbest, CSE (schildersziekte) en allergisch beroepsastma. Naar verwachting worden per 1 juli 2025 nieuwe ziektes toegevoegd aan de regeling.
Curatieve zorg en arbozorg hebben elkaar nodig voor volledige diagnose De vraag of werk de oorzaak kan zijn van ziekte wordt in de curatieve zorg meestal niet gesteld. Bedrijfsarts Sophia Franklin en longarts Renée van Snippenburg pleiten daarom voor meer samenwerking tussen arbozorg en curatieve zorg. ‘Als iemand met beroepsastma bij de huisarts komt, en die denkt alleen aan een pollenallergie omdat er geen aandacht is voor werk, heb je geen complete diagnose.’ Volgens Franklin is het dan ook belangrijk dat een arts achterhaalt of de ziekte met het werk te maken kan hebben. Als dat zo is kan de arts de patiënt verwijzen naar de bedrijfsarts, of naar een van de kenniscentra, zoals het NKAL, polikliniek mens en arbeid, WEL010 of WEL-NN. ‘Het maakt veel uit of je astma beroepsmatig is of niet. Daar kunnen heel andere adviezen bij horen’.
Medewerkers van ProRail en aannemers worden aangeraden om in de spoortunnels van de Betuweroute een masker te dragen. Dit moet de kans op blootstelling aan PFAS zo klein mogelijk maken. De adembescherming is alleen nodig bij werkzaamheden waarbij de zorgwekkende stof kan vrijkomen. Spoorpro.nl 28 februari 2025
Op 1 maart 2025 is het Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen (NKAL) gestart met de Toxpoli. Deze gespecialiseerde polikliniek diagnosticeert aandoeningen op het gebied van de interne geneeskunde die mogelijk het gevolg zijn van werken met gevaarlijke stoffen. Denk bijvoorbeeld aan lever-, nier- en bloedaandoeningen. Het NKAL is één van de vijf samenwerkingspartners in het Kenniscentrum Lexces. NKAL, 28 februari 2025
De Gezondheidsraad heeft een wetenschappelijk afwegingskader voor biologische grenswaarden op de werkplek ontwikkeld. Hiermee kan de raad bepalen voor welke gevaarlijke stoffen het afleiden van een biologische grenswaarde, waarbij blootstelling wordt gemeten in de mens, meerwaarde heeft ten opzichte van een luchtgrenswaarde. Zo kan de raad beter beslissen en onderbouwen welk soort grenswaarde de gezondheid van de werknemer het beste beschermt. Gezondheidsraad.nl, 25 februari 2025
Met ingang van 9 januari 2025 zijn het IAS en ISBG buitengewoon lid van de Long Alliantie Nederland (LAN). Emiel Rolink, directeur IAS en ISBG: “Door ons LAN-lidmaatschap willen we bereiken dat meer mensen die ziek zijn geworden door blootstelling aan asbest en gevaarlijke stoffen zich bij ons melden. Wij willen zorgverleners stimuleren om vaker te vragen naar het werk van patiënten en om mensen vaker op de regelingen te attenderen. Daarnaast willen we samen met andere organisaties werken aan betere preventie en zorg voor mensen met longziekten. IAS, ISBG, LAN, 20 januari 2025
