Zoeken

Wanneer u zich aanmeldt voor de regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB) volgen er vier stappen. Deze vier stappen worden hieronder toegelicht.

STAP 1. Lezen, ondertekenen en opsturen van de formulieren

Nadat u zich via onze website heeft aangemeld, nemen wij altijd telefonisch contact met u op. De ISBG-medewerker geeft u een uitleg over de procedure en neemt uw aanmelding met u door. Als blijkt dat het doorzetten van de procedure zinvol is, ontvangt u van ons de aanvraagset. Deze bestaat uit een folder, retourenvelop en vier formulieren:

• het SVB-aanvraagformulier

• de medische machtiging

• de toestemmingsverklaring

• het gegevensformulier

Lees de formulieren goed door, vul ze in en onderteken ze alle vier. Het is belangrijk dat u alle vier de formulieren tegelijk aan ons terugstuurt. Als er nog één ontbreekt kunnen we niet verder in de procedure. Als u nog vragen heeft kunt u de ISBG-behandelaar van uw aanvraag bellen.

STAP 2. Onderzoek arbeidsverleden en blootstelling

De ISBG-medewerker neemt contact met u op om een afspraak te maken voor een gesprek. Doel van dit gesprek is om uw gehele arbeidsverleden in kaart te brengen en alle werksituaties te bespreken waarbij u mogelijk in aanraking bent gekomen met gevaarlijke stoffen. Dit gesprek vindt plaats bij u thuis en duurt ongeveer anderhalf uur.

Voorbereiding huisbezoek
Bereid u zo goed mogelijk voor op dit gesprek. Ga na hoe, wanneer en bij welke werkgever u in aanraking bent gekomen met gevaarlijke stoffen. Noteer de jaartallen op papier. Misschien heeft u nog een CV uit die tijd. Dit kan uw geheugen helpen.

Ook is het van belang om alvast op zoek te gaan naar zo veel mogelijk bewijs. Onze medewerker kan hiervan tijdens het huisbezoek foto’s nemen. Denk aan oude papieren van uw werk zoals uw arbeidscontract, overeenkomst tot opdracht, getuigschrift of loonstrookjes. En misschien heeft u zelfs nog wel foto’s, een personeelskrantje of een andere herinnering zoals een speldje of een horloge.

Huisbezoek
Het gesprek tijdens het huisbezoek begint bij uw eerste baan of opdracht. Dan wordt de volgende baan of opdracht besproken. Tot aan uw huidige werk of het moment dat u bent gestopt met werken. Bij elke functie van uw loopbaan vragen we u of u zelf met een gevaarlijke stof heeft gewerkt of daarmee in aanraking bent geweest omdat anderen in uw werkomgeving hiermee werkten. Ook zal de ISBG-medewerker u vragen hoe vaak dat gebeurde en hoe intensief deze blootstelling is geweest.

Na het huisbezoek
De ISBG-medewerker verzamelt alle informatie uit het gesprek en maakt hier een zogenaamd Rapport blootstelling door arbeid van, waarna u dit ontvangt. Kunt u zich vinden in de inhoud van het rapport? Dan hoeft u niets te doen. Wilt u iets veranderen of heeft u een aanvulling op het rapport? Neem dan binnen vijf dagen na ontvangst contact op met de behandelaar van uw aanvraag.

STAP 3. Diagnose en het oordeel van het deskundigenpanel

In deze stap vragen wij de diagnose en andere noodzakelijk medische informatie over u op bij de arts(en) voor wie u een medische machtiging heeft afgegeven.

Het deskundigenpanel, dat ondersteund wordt door Bureau Lexces, beoordeelt deze informatie samen met het Rapport blootstelling door arbeid. Het deskundigenpanel oordeelt of er sprake is van een beroepsziekte volgens de voorwaarden van de Regeling TSB.

Lexces is het landelijk expertisecentrum stoffengerelateerde beroepsziekten. Lexces bundelt kennis en expertise op het gebied van gevaarlijke stoffen en gezondheidsrisico’s voor werkenden.

STAP 4. Het advies

Tot slot adviseren wij de Sociale Verzekeringsbank (SVB) over uw recht op de tegemoetkoming. Dit doen wij op basis van alle informatie die u ons gegeven heeft en het oordeel van het deskundigenpanel. De SVB is de organisatie die namens de overheid verantwoordelijk is voor de uitbetaling van de tegemoetkoming.

Wettelijke beslistermijn

In de regeling TSB is geregeld dat de SVB binnen 16 weken op uw aanvraag beslist. Lukt dat niet, dan mag de SVB de wettelijke beslistermijn verlengen met nog een keer 16 weken. Lukt het dan nog niet, dan mag de SVB u vragen akkoord te gaan met een nieuwe datum waarbinnen beslist gaat worden. De periode waarin het ISBG wacht op alle noodzakelijke medische gegevens die wij bij uw artsen opvragen, telt niet mee voor de wettelijke beslistermijn. In die periode ‘pauzeert’ dus het optellen van het aantal weken.

Tegemoetkoming en nabestaanden
U moet zich bij leven aanmelden bij het ISBG om recht te hebben op een tegemoetkoming. Bij overlijden na aanmelding hebben uw nabestaanden mogelijk recht op de tegemoetkoming. In dit geval dienen uw nabestaanden het SVB-aanvraagformulier binnen zes weken terug te sturen nadat wij deze ter ondertekening hebben toegezonden.

Contact
Heeft u een vraag of heeft u hulp nodig bij het invullen van de formulieren? Of wilt u misschien toch niet doorgaan met uw aanvraag? Neem dan contact op met de behandelaar van uw aanvraag.

Voor de uitvoering van de regeling TSB werkt het ISBG samen met andere organisaties:

Lexces

Lexces is het landelijk expertisecentrum stoffengerelateerde beroepsziekten. Lexces draagt leden aan voor de samenstelling van het Deskundigenpanel. Het panel beoordeelt voor elke aanvraag op basis van medische gegevens of er sprake is van een beroepsziekte conform de regeling. Bureau Lexces ondersteunt het Deskundigenpanel. De Adviescommissie Lijst Beroepsziekten adviseert de minister van SZW over de lijst van erkende beroepsziekten en stelt het protocol op voor de diagnose van de beroepsziekte.

Sociale Verzekeringsbank

De Sociale Verzekeringsbank (SVB) is uitvoerder op het gebied van Sociale Zekerheid en voert voor de overheid onder meer de AOW en kinderbijslag uit. In het kader van de Regeling TSB neemt de SVB het besluit over de tegemoetkoming op basis van het advies van het ISBG en verricht de uitbetaling van de tegemoetkoming. Als u het niet eens bent met het besluit over de tegemoetkoming kunt u bij de SVB bezwaar aan te tekenen.

Instituut Asbestslachtoffers

Het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) is in 1999 opgericht door centrale werkgevers- en werknemersorganisaties, het Verbond van Verzekeraars, het Comité Asbestslachtoffers en de rijksoverheid om de juridische lijdensweg van asbestslachtoffers te bekorten. Asbestslachtoffers met de ziekte maligne mesothelioom en asbestose dienen zich aan te melden bij het IAS. Vanwege de vele raakvlakken vindt er structureel over en weer personele uitwisseling plaats tussen het IAS en het ISBG.

Om een tegemoetkoming te ontvangen is het nodig dat u zich aanmeldt bij het ISBG. Het ISBG doet vervolgens onderzoek naar onder meer uw arbeidsverleden en vraagt medische gegevens op. Alle verzamelde gegevens worden voor een zorgvuldige beoordeling voorgelegd aan de organisaties die bij het uitvoeren van de regeling zijn betrokken. Zo worden medische gegevens beoordeeld door een deskundigenpanel. Dit panel wordt ondersteund door Lexces. De uitkomst van het onderzoek leidt tot een positief of negatief advies aan de Sociale Verzekeringsbank (SVB).

Gedetailleerde informatie over de verschillende stappen in de behandeling van een aanvraag, vindt u bij ‘De behandeling van uw aanvraag in vier stappen’ bij de verschillende beroepsziekten op deze website.

Wilt u weten welke organisaties betrokken zijn bij de uitvoering van de regeling TSB? Ga dan naar de pagina over Samenwerking op deze website.

Elk jaar overlijden ruim vierduizend mensen door ongezond en onveilig werk. Vaak door blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Slachtoffers die ziek zijn geworden door blootstelling aan gevaarlijke stoffen hebben naast (vaak permanente) gezondheidsschade ook problemen met het verhalen van deze schade. Een beroepsziekteclaim is complex en duurt lang: gemiddeld ruim vier jaar en soms zelfs tien jaar of meer. Slachtoffers zijn vaak ook veel geld kwijt aan juridische en andere kosten. Kosten die bij erkenning niet altijd volledig vergoed worden.

De regeling TSB vormt een blijk van erkenning en teken van betrokkenheid van de samenleving bij het leed van slachtoffers met een beroepsziekte. De regeling dient snel en onbureaucratisch te worden uitgevoerd.

De regeling komt niet in de plaats van een juridische procedure van het slachtoffer tegen de (voormalige) werkgever of opdrachtgever. Naast het aanvragen van een tegemoetkoming kan een slachtoffer een juridische procedure beginnen voor een schadevergoeding. Wanneer het slachtoffer een schadevergoeding ontvangt moet de tegemoetkoming worden terugbetaald.

De regeling TSB beoogt een permanente voorziening te zijn voor de meeste slachtoffers met een beroepsziekte door gevaarlijke stoffen op het werk. Op dit moment geldt de regeling slechts voor een beperkt aantal beroepsziekten. Er is besloten tot een gefaseerde invoering va de regeling om te garanderen dat aanvragen snel en onbureaucratisch kunnen worden afgehandeld én omdat nog lang niet voor alle beroepsziekten door gevaarlijke stoffen een eenduidige diagnose kan worden gesteld.

Wanneer u een beroepsziekte heeft die niet op de lijst staat kunt u dus nog geen aanvraag indienen voor een tegemoetkoming. Evenmin is het mogelijk om een ‘voor-aanvraag’ te doen. Wij raden u aan via uw vakbond, uw patiëntenorganisatie of uw behandelend arts goed de berichtgeving te volgen.

Wie voldoet  aan de volgende voorwaarden kan in aanmerking komen voor een tegemoetkoming:

• U heeft een beroepsziekte die genoemd wordt in de TSB-regeling (longkanker door asbest, allergisch beroepsastma of CSE/schildersziekte). Deze diagnose wordt bevestigd door het medisch panel. Het panel wordt ondersteund door Lexces.
• Uw beroepsziekte is ontstaan door blootstelling aan gevaarlijke stoffen op (het Europese gedeelte van het) Nederlands grondgebied.
• Uw beroepsziekte is ontstaan door arbeid waarop Nederlands recht van toepassing was.
• U heeft voor deze beroepsziekte geen vergoeding van uw werkgever of opdrachtgever ontvangen. Wanneer u wel een vergoeding van uw werkgever of opdrachtgever heeft ontvangen die minder is dan het bedrag van de tegemoetkoming volgens de TSB-regeling, dan heeft u recht op het verschil tussen beide bedragen.
• U heeft geen tegemoetkoming ontvangen van de overheid voor een andere beroepsziekte. Dat is het geval wanneer u een tegemoetkoming heeft ontvangen volgens de TSB-regeling voor een andere beroepsziekte of wanneer u een tegemoetkoming ontving volgens de TAS-, de TNS- of de CSE-regeling. De TAS- en TNS-regeling zijn regelingen voor asbestslachtoffers met de ziekten maligne mesothelioom en asbestose. De CSE-regeling geldt voor mensen met de schildersziekte.
• U heeft de aanvraag voor de tegemoetkoming zelf ondertekend. Mocht u onverhoopt komen te overlijden voordat de ondertekende aanvraag naar de SVB is gestuurd, dan hebben uw nabestaanden beperkte tijd om dit alsnog in uw plaats te doen. Deze termijn bedraagt zes weken nadat het ISBG deze ter ondertekening heeft toegestuurd.
• Nabestaanden die recht hebben op de tegemoetkoming zijn volgens de regeling in aflopende volgorde:
  • de langstlevende der echtgenoten
  • de minderjarige kinderen
  • personen met wie de overledene in gezinsverband leefde
  • andere erfgenamen, waarbij een verklaring van erfrecht dient te worden overlegd.

De volledige tekst van de regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB) is te vinden via de volgende link.

Jan Stroo uit Nisse (73 jaar, Zeeland) moet even diep nadenken over de vraag wanneer hij is gestopt met werken. ‘Twaalf jaar geleden’, souffleert zijn echtgenote. Het overkomt hem wel vaker, dat hij het even niet meer weet. ‘Dan heb ik alle boodschappen keurig op een lijstje geschreven. Eenmaal in de winkel ben ik vergeten dat ik het lijstje in mijn broekzak heb gestopt.’

Schildersziekte
Stroo heeft CSE, in de volksmond bekend als OPS, ook wel de schildersziekte. Stroo liep de ziekte op door de jarenlange blootstelling aan oplosmiddelen. Zijn loopbaan voerde hem langs verschillende schildersbedrijven en een scheepswerf. Daar werkte hij niet alleen met synthetische verf, maar ook met wasbenzine, thinner, primers, antifouling en loodmenie. ‘Bovendien was ik in de bedrijven vaak degene die het beste op kleur kon mengen. Ook de kleuren die heel moeilijk na te maken waren. Dat deed ik gewoon met het handje, zonder enige bescherming.’

In die tijd had niemand nog van CSE gehoord
De klachten beginnen rond 1985, als Stroo dan zo’n twintig jaar schilder is. Zijn vrouw merkt op dat hij vergeetachtig wordt. Hij verliest zijn reuk en smaak. Soms kan hij ook wat ‘kort op de kar’ zijn. ‘De deur bij de dokter loop ik niet plat, maar op aandringen van mijn vrouw ben ik toch gegaan. De arts stuurde me naar huis met een paracetamolletje. Niet zo gek, want in die tijd had niemand nog van CSE gehoord.’

Vuistdikke map met documenten
Hoe hij nu zeker weet dat het om de schildersziekte gaat, heeft hij voor een belangrijk deel te danken aan zijn broer Han, die een verleden heeft als rechercheur. Toen in de media berichten verschenen over de regeling voor werknemers met CSE, bereidde hij de aanvraag bij het OPS-loket voor. De vuistdikke map met documenten over het arbeidsverleden van zijn broer en diens bezoeken aan de huisarts, was meer dan genoeg om de oplosmiddelen als de schuldige aan te wijzen.

Stroo krijgt na zijn pensioen nog een flinke klap te verwerken. In de zomer van 2017 krijgt hij een hartstilstand. Hij ligt een aantal dagen in coma, met hersenletsel tot gevolg. ‘Gelukkig gaat het nu heel goed met me. Mijn geheugen is nog altijd een zeef, maar ik heb mijn reuk en smaak in elk geval weer terug.’

Bovendien wil Stroo van stilzitten niets weten. Zijn vrouw moet hem regelmatig afremmen als hij weer eens als een jonge hond tekeer gaat in de tuin. Vijf minuten aan de koffie en hij wil alweer naar buiten. ‘Ik ben altijd iemand geweest die gewoon doorging met zijn werk. Ik probeerde alles zo goed mogelijk te doen en op tijd klaar te zijn. Het tempo van vroeger? Tja, dat zit er bij mij nog altijd in.’

Wanneer u zich aanmeldt voor de Regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB) volgen er vier stappen. Deze vier stappen worden hieronder toegelicht.

STAP 1. Lezen, ondertekenen en opsturen van de formulieren

Nadat u zich via onze website heeft aangemeld, nemen wij altijd telefonisch contact met u op. De ISBG-medewerker geeft u een uitleg over de procedure en neemt uw aanmelding met u door. Als blijkt dat het doorzetten van de procedure zinvol is, ontvangt u van ons de aanvraagset. Deze bestaat uit een folder, retourenvelop en vier formulieren:

• het SVB-aanvraagformulier

• de medische machtiging

• de toestemmingsverklaring

• het gegevensformulier

Lees de formulieren goed door, vul ze in en onderteken ze alle vier. Het is belangrijk dat u alle vier de formulieren tegelijk aan ons terugstuurt. Als er nog één ontbreekt kunnen we niet verder in de procedure. Als u nog vragen heeft kunt u de ISBG-behandelaar van uw aanvraag bellen.

STAP 2. Onderzoek arbeidsverleden en blootstelling

De ISBG-medewerker neemt contact met u op om een afspraak te maken voor een gesprek. Doel van dit gesprek is om uw gehele arbeidsverleden in kaart te brengen en alle werksituaties te bespreken waarbij u mogelijk in aanraking bent gekomen met gevaarlijke stoffen. Dit gesprek vindt plaats bij u thuis en duurt ongeveer anderhalf uur.

Voorbereiding huisbezoek
Bereid u zo goed mogelijk voor op dit gesprek. Ga na hoe, wanneer en bij welke werkgever u in aanraking bent gekomen met gevaarlijke stoffen. Noteer de jaartallen op papier. Misschien heeft u nog een CV uit die tijd. Dit kan uw geheugen helpen.

Ook is het van belang om alvast op zoek te gaan naar zo veel mogelijk bewijs. Onze medewerker kan hiervan tijdens het huisbezoek foto’s nemen. Denk aan oude papieren van uw werk zoals uw arbeidscontract, overeenkomst tot opdracht, getuigschrift of loonstrookjes. En misschien heeft u zelfs nog wel foto’s, een personeelskrantje of een andere herinnering zoals een speldje of een horloge.

Huisbezoek
Het gesprek tijdens het huisbezoek begint bij uw eerste baan of opdracht. Dan wordt de volgende baan of opdracht besproken. Tot aan uw huidige werk of het moment dat u bent gestopt met werken. Bij elke functie van uw loopbaan vragen we u of u zelf met een gevaarlijke stof heeft gewerkt of daarmee in aanraking bent geweest omdat anderen in uw werkomgeving hiermee werkten. Ook zal de ISBG-medewerker u vragen hoe vaak dat gebeurde en hoe intensief deze blootstelling is geweest.

Na het huisbezoek
De ISBG-medewerker verzamelt alle informatie uit het gesprek en maakt hier een zogenaamd Rapport blootstelling door arbeid van, waarna u dit ontvangt. Kunt u zich vinden in de inhoud van het rapport? Dan hoeft u niets te doen. Wilt u iets veranderen of heeft u een aanvulling op het rapport? Neem dan binnen vijf dagen na ontvangst contact op met de behandelaar van uw aanvraag.

STAP 3. Diagnose en het oordeel van het deskundigenpanel

In deze stap vragen wij de diagnose en andere noodzakelijk medische informatie over u op bij de arts(en) voor wie u een medische machtiging heeft afgegeven.

Het deskundigenpanel, dat ondersteund wordt door Bureau Lexces, beoordeelt deze informatie samen met het Rapport blootstelling door arbeid. Het deskundigenpanel oordeelt of er sprake is van een beroepsziekte volgens de voorwaarden van de Regeling TSB.

Lexces is het landelijk expertisecentrum stoffengerelateerde beroepsziekten. Lexces bundelt kennis en expertise op het gebied van gevaarlijke stoffen en gezondheidsrisico’s voor werkenden.

STAP 4. Het advies

Tot slot adviseren wij de Sociale Verzekeringsbank (SVB) over uw recht op de tegemoetkoming. Dit doen wij op basis van alle informatie die u ons gegeven heeft en het oordeel van het deskundigenpanel. De SVB is de organisatie die namens de overheid verantwoordelijk is voor de uitbetaling van de tegemoetkoming.

Wettelijke beslistermijn

In de regeling TSB is geregeld dat de SVB binnen 16 weken op uw aanvraag beslist. Lukt dat niet, dan mag de SVB de wettelijke beslistermijn verlengen met nog een keer 16 weken. Lukt het dan nog niet, dan mag de SVB u vragen akkoord te gaan met een nieuwe datum waarbinnen beslist gaat worden. De periode waarin het ISBG wacht op alle noodzakelijke medische gegevens die wij bij uw artsen opvragen, telt niet mee voor de wettelijke beslistermijn. In die periode ‘pauzeert’ dus het optellen van het aantal weken.

Tegemoetkoming en nabestaanden
U moet zich bij leven aanmelden bij het ISBG om recht te hebben op een tegemoetkoming. Bij overlijden na aanmelding hebben uw nabestaanden mogelijk recht op de tegemoetkoming. In dit geval dienen uw nabestaanden het SVB-aanvraagformulier binnen zes weken terug te sturen nadat wij deze ter ondertekening hebben toegezonden.

Contact
Heeft u een vraag of heeft u hulp nodig bij het invullen van de formulieren? Of wilt u misschien toch niet doorgaan met uw aanvraag? Neem dan contact op met de behandelaar van uw aanvraag.

Per 1 januari 2023 kunnen mensen die ziek zijn geworden door werk met gevaarlijke stoffen een financiële tegemoetkoming aanvragen. De overheid betaalt de tegemoetkoming. Dit staat in de regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB). De regeling geldt vanaf 1 januari 2023 voor (oud)werknemers of zelfstandigen met longkanker door asbest, allergisch beroepsastma en schildersziekte (CSE).

Aanmelding voor de regeling gebeurt bij het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG). Het ISBG voert de regeling uit samen met Lexces en de SVB.

Andere beroepsziekten
In de toekomst komen ook werkenden met andere beroepsziekten door gevaarlijke stoffen in aanmerking voor een tegemoetkoming. Wanneer dat gebeurt en welke beroepsziekten dat zijn, bepaalt de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Als professional heeft u een belangrijke rol bij het diagnosticeren van (oud-)werknemers en zelfstandigen die in hun werk in aanraking zijn gekomen met gevaarlijke stoffen en ziek zijn geworden. Slachtoffers met de ziekte CSE kunt u attenderen op de regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB). Op grond van deze regeling kunnen slachtoffers een eenmalige financiële tegemoetkoming van de overheid krijgen. Daartoe moeten ze een aanmelding indienen bij het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG). De dienstverlening van het ISBG is kosteloos voor de slachtoffers en hun naasten. De medische deskundigen van Lexces beoordelen of het aannemelijk is dat aanvrager ziek is geworden door het werken met de gevaarlijke stof. U kunt bij Lexces terecht voor onder meer vragen over vroegsignalering en diagnostiek. De tegemoetkoming wordt uitgekeerd door de Sociale Verzekeringsbank (SVB).

CSE

Langdurige blootstelling aan vluchtige organische stoffen kan schade veroorzaken aan het zenuwstelsel waaronder de hersenen. Permanente hersenschade door beroepsmatige blootstelling aan neurotoxische stoffen wordt chronisch toxische encephalopathie (CTE) genoemd. Andere benamingen zijn organisch psychosyndroom of in de volksmond ‘schildersziekte’. Het Engelstalige synoniem is Chronic Solvent-induced Encefalopathy (CSE), dat specifiek verwijst naar het ontstaan van de ziekte door langdurige blootstelling aan vluchtige organische stoffen. De term CSE wordt in de TSB-regeling gebruikt.

De gezondheidseffecten van deze neurotoxische ziekte bestaan meestal uit een combinatie van zowel cognitieve en lichamelijke klachten. Kenmerkende verschijnselen zijn vergeetachtigheid, concentratieproblemen, vermoeidheid, hoofdpijn en karakterverandering. De karakterverandering bestaat uit prikkelbaarheid, gebrek aan initiatief of apathie. Andere veelvoorkomende klachten zijn stemmingsstoornissen, een verminderde reuk, overgevoeligheid voor alcohol en een verminderde seksuele belangstelling. Het lange termijn effect bestaat uit blijvende cognitieve beperkingen.

Blootstelling aan vluchtige organische stoffen kan zich voordoen in veel verschillende branches. Bekende sectoren waar (in het verleden) medewerkers met CSE zijn gediagnostiseerd zijn schilders, spuiters, drukkers, woning- of projectstoffeerders, productiemedewerkers van verf- en inktfabrieken, productiemedewerkers / chauffeurs van chemische bedrijven en parketvloerleggers. In Nederland wordt CSE veelal gezien bij een blootstellingsduur van 10 jaar bij overschrijding van vigerende grenswaarden voor de luchtconcentratie voor beroepsmatige blootstelling. Dit stemt overeen met bevindingen uit het buitenland.

De diagnostiek van CSE bestaat uit vijf stappen.

1. Passende gezondheidsklachten;
2. Relevante blootstelling aan vluchtige organische stoffen;
3. Relatie in de tijd tussen het ontwikkelen van gezondheidsklachten en de blootstelling aan vluchtige organische stoffen;
4. Uitsluiten van andere oorzaken van de gezondheidsklachten;
5. Passende afwijkingen bij neuropsychologisch onderzoek.

Voor het uitvoeren van de diagnose van CSE in de regeling TSB heeft Lexces een protocol opgesteld.

Als professional heeft u een belangrijke rol bij het diagnosticeren van (oud-)werknemers en zelfstandigen die in hun werk in aanraking zijn gekomen met gevaarlijke stoffen en ziek zijn geworden. Hiervoor kunt u gebruik maken van het ‘Zorgpad werkgerelateerde longziekten‘.

Er zijn momenteel drie kenniscentra in Nederland waar u terecht kunt met vragen:

• Polikliniek Mens en Arbeid (PMA, verbonden aan Amsterdam UMC)
• Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen (NKAL, verbonden aan Utrecht UMC)
• Kenniscentrum Werk en Longen – 010 (expertisecentrum Astma, COPD & Allergie Franciscus Gasthuis & Vlietland Rotterdam en expertisecentrum Interstitiële Longziekten van het Erasmus MC).

Slachtoffers met de ziekte allergisch beroepsastma kunt u attenderen op de regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB). Op grond van deze regeling kunnen slachtoffers een eenmalige financiële tegemoetkoming van de overheid krijgen. Daartoe moeten ze een aanmelding indienen bij het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG). De dienstverlening van het ISBG is kosteloos voor de slachtoffers en hun naasten. De medische deskundigen van Lexces beoordelen of het aannemelijk is dat aanvrager ziek is geworden door het werken met de gevaarlijke stof. U kunt bij Lexces terecht voor onder meer vragen over vroegsignalering en diagnostiek. De tegemoetkoming wordt uitgekeerd door de Sociale Verzekeringsbank (SVB).

Op de websites van de Long Alliantie Nederland en Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) vindt u veel informatie.

Werkgerelateerd astma wordt gedefinieerd als astma dat door beroepsmatige blootstelling wordt veroorzaakt (beroepsastma) of wordt verergerd (door het werk verergerend astma). Bij beroepsastma wordt onderscheid gemaakt in allergisch en niet-allergisch (irritatief of niet-immunologisch) beroepsastma. Door het werk verergerend astma betreft een reeds bestaand astma, dat door allerlei niet-allergene, aspecifieke prikkels op het werk nadelig wordt beïnvloed. Het kan gaan om blootstelling aan chemische stoffen of fysische prikkels, zoals koude, temperatuurswisseling en een hoge of lage vochtigheidsgraad.

Allergisch beroepsastma wordt veroorzaakt door een immunologische reactie op allergenen. Het wordt onderverdeeld op basis van het onderliggende mechanisme van de allergische reactie (wel of niet door IgE gemedieerd). Er wordt onderscheid gemaakt in allergenen met een hoogmoleculair (HMW) en laagmoleculair gewicht (LMW). HMW-allergenen vormen de grootste groep en betreffen vooral eiwitten van plantaardige of dierlijke oorsprong, zoals meelstof, dierlijke eiwitten, schimmels, (biotechnologisch geproduceerde) enzymen en latex. Na blootstelling aan deze HMW-allergenen (en bepaalde LMW-allergenen) kan sensibilisatie optreden, een immuunrespons waarbij specifieke IgE antistoffen worden geproduceerd. LMW-allergenen zijn kleine, natuurlijke of synthetische, chemische verbindingen, die een immuunrespons kunnen opwekken al of niet na binding met lichaamseigen eiwitten en vorming van lichaamsvreemde stoffen (hapten-eiwit combinatie). Voorbeelden zijn metaalzouten (platina), isocyanaten, persulfaten, zure anhydriden, epoxyharsen, aminen en acrylaten. Sensibilisatie ontstaat na inhalatie van het allergeen, maar voor sommige allergenen kan dit mogelijk ook na huidcontact optreden. Na sensibilisatie kan bij voortdurende blootstelling in de loop van de tijd (latentietijd) het klinische beeld van een allergisch astma ontstaan. Risicofactoren voor het ontwikkelen van een allergisch beroepsastma, met name voor HMW-allergenen, zijn een reeds bestaand allergisch astma en/of sensibilisatie (atopie) of allergie voor veelvoorkomende inhalatieallergenen (gras- en boompollen, huisstofmijt, kat en hond). Atopie komt in meer dan 30% van de bevolking voor. De voorspellende waarde van atopie voor het ontwikkelen van sensibilisatie voor beroepsallergenen en beroepsastma is op individueel niveau laag.

De prognose van allergisch beroepsastma is over het algemeen minder gunstig. Minder dan een derde van de patiënten met allergisch beroepsastma herstelt volledig na absolute vermijding van de blootstelling aan het oorzakelijke allergeen. Hoe langer de duur van de blootstelling, hoe ongunstiger het beloop. Eliminatie van blootstelling aan het oorzakelijke allergeen is de meest effectieve manier om verdere verslechtering te voorkomen.

Voor het vaststellen van de diagnose van allergisch beroepsastma in de regeling TSB heeft Lexces een protocol opgesteld.