Bent u professional op het gebied van longkanker door asbest?

Als professional heeft u een belangrijke rol bij het diagnosticeren van (oud-)werknemers en zelfstandigen die in hun werk in aanraking zijn gekomen met gevaarlijke stoffen en ziek zijn geworden. U kunt slachtoffers met longkanker door asbest attenderen op de regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB). Op grond van deze regeling kunnen slachtoffers die een diagnose hebben, een eenmalige financiële tegemoetkoming van de overheid krijgen. Daartoe moeten ze een aanmelding indienen bij het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG). De dienstverlening van het ISBG is kosteloos voor de slachtoffers en hun naasten. De medische deskundigen van Lexces beoordelen of het aannemelijk is dat aanvrager ziek is geworden door het werken met de gevaarlijke stof. U kunt bij Lexces terecht voor onder meer vragen over vroegsignalering en diagnostiek. De tegemoetkoming wordt uitgekeerd door de Sociale Verzekeringsbank (SVB).

Blootstelling aan asbest is in Nederland een van de meest voorkomende werkgerelateerde oorzaken van longkanker. Geschat wordt dat er in Nederland circa 400 mensen per jaar extra overlijden aan longkanker als gevolg van asbestblootstelling.

Voor de beoordeling of sprake is van longkanker door asbest moet allereerst de medische diagnose primair longkanker worden gesteld. Hiervoor worden diagnostische criteria gebruikt zoals beschreven in vigerende nationale richtlijnen. Via beeldvormend onderzoek, bestaande uit in ieder geval een CT-scan (computertomografie), moet worden aangetoond dat het om een longcarcinoom gaat. Om te bevestigen dat het een primair longcarcinoom is (en geen uitzaaiing van een ander carcinoom) is pathologisch onderzoek van cellen of weefsel nodig. In uitzonderingssituaties waarin het niet mogelijk is om cellen of weefsel te verkrijgen voor het vaststellen van het type longkanker, bijvoorbeeld bij kwetsbare ouderen, wordt de diagnose longkanker uitsluitend gebaseerd op beeldvormend onderzoek.

Vaststellen medische diagnose primair longkanker in het kader van de TSB-regeling

Voor het vaststellen van de medische diagnose primair longkanker zijn beide hieronder benoemde onderzoeken nodig. Deze onderzoeken worden opgevraagd bij de medische specialist:

Beeldvormend onderzoek, waaronder in ieder geval een CT-scan van de thorax (borstholte) en bovenbuik, voor het vaststellen van de locatie en grootte van de tumor, de uitbreiding van de tumor, zoals ingroei in omliggende weefsels, van vergrote lymfklieren en van uitzaaiing buiten de thorax.
Onderzoek gericht op het verkrijgen van cellen of weefsel voor pathologisch onderzoek voor het vaststellen van het type longkanker.

Op basis van de hierboven aangeleverde medische informatie oordeelt het deskundigenpanel of de diagnose primair longkanker kan worden bevestigd. In uitzonderingssituaties waarin stap twee niet uitgevoerd kon worden, wordt het paneloordeel uitsluitend gebaseerd op beeldvormend onderzoek.

Gedetailleerde uitvraag van de arbeidshistorie

De arbeidshistorie moet gedetailleerd worden uitgevraagd om in een latere stap de cumulatieve blootstelling aan asbest over het werkzame leven te kunnen berekenen. De uitvraag van de arbeidshistorie gebeurt door het ISBG. In de uitvraag wordt specifieke informatie opgevraagd over functies en taken die de aanvrager gedurende het werkzame leven heeft uitgevoerd, de jaren dat deze functies zijn uitgevoerd en de tijdsduur per week, de werkplekomstandigheden en of het arbeid in Nederland betrof. Ook wordt gevraagd naar de aanwezigheid van aanvullende informatie, zoals een risico-inventarisatie en -evaluatie of meetrapporten, die voor de beoordeling gebruikt kan worden.

Causaliteit longkanker door asbest

De uiteindelijke beoordeling of er sprake is van longkanker door asbest vindt plaats op basis van een combinatie van medisch diagnostische criteria én het berekende cumulatieve aantal vezeljaren. Het is vanuit de medische diagnostiek niet mogelijk om op basis van klinische, radiologische of histologische kenmerken vast te stellen of longkanker specifiek is veroorzaakt door blootstelling aan asbest. Zowel de lokalisatie van de maligniteit in de longen als het type maligniteit zijn hierin niet onderscheidend. Daarom wordt voor de diagnose alleen uitgegaan van een bevestigd primair longcarcinoom.

De mogelijke bijdrage van andere stoffen die longkanker kunnen veroorzaken, zoals roken of blootstelling aan andere kankerverwekkende stoffen, wordt hierbij niet meegewogen. Naarmate de aanvrager in het verleden langduriger en intensiever met asbest heeft gewerkt, is de waarschijnlijkheid groter dat hij of zij longkanker door asbest heeft. Soms kan er sprake zijn van een bepaalde latentietijd voordat kanker optreedt. Deze latentietijd is op populatieniveau beschreven, maar is op individueel niveau niet vast te stellen. In het kader van de TSB wordt de latentietijd daarom niet meegewogen.

De aanwezigheid van zogenaamde ‘brugdiagnoses’ zoals asbestose en/of de aanwezigheid van pleurale plaques of pleurale verdikkingen zijn een indicatie dat blootstelling aan asbestvezels heeft plaatsgevonden. Ditzelfde geldt voor de aanwezigheid van asbestvezels in een broncho-alveolaire lavage of een longbiopt in longweefsel. In het kader van de vaststelling van longkanker door asbest binnen de TSB zijn deze brugdiagnoses echter niet doorslaggevend voor de diagnostiek of blootstellingsbepaling.

Voor het vaststellen van de diagnose van longkanker door asbest in de regeling TSB heeft Lexces een protocol opgesteld.